วัดสวนพลู  เป็นวัดราษฎร์ ตั้งอยู่ในซอย 42/1 ถนนเจริญกรุง แขวงบางรัก เขตบางรัก กรุงเทพมหานคร ใกล้กับโรงแรม แชงกรี-ลา

       วัดสวนพลู เป็นวัดโบราณ ตั้งอยู่ในพื้นที่เขตบางรัก ส่วนชื่อของวัด สันนิษฐานว่า ชาวบ้านคงเรียกชื่ออ้างอิงจากตำแหน่งที่ตั้งของวัดซึ่งสร้างชั้นบนที่ดินที่เคยเป็นสวนพลูของชาวจีนย่านบางรักมาก่อน โดยวัดสวนพลูมีประวัติว่าสร้างขึ้นในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ เมื่อประมาณ พ.ศ. 2340 เมื่อแรกสร้างเป็นเพียงวัดขนาดเล็ก และอยู่คู่กับชุมชนย่านบางรักมาตลอด เมื่อมีการทำแผนที่ตำแหน่งของวัดสวนพลูจึงได้ปรากฏชัดเจนอยู่ในแผนที่กรุงเทพฯ ฉบับกรมแผนที่ พ.ศ. 2439 นอกจากนี้วัดสวนพลูมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “วัดคลองล้อม” แต่คนส่วนใหญ่ยังคง เรียกวัดนี้ว่า “วัดสวนพลู” มาจนถึงปัจจุบันจากหลักฐานเกี่ยวกับผู้สร้าง ซึ่งในปัจจุบันมีปรากฏไม่มากนัก แต่ยังมีประวัติผู้สร้างวัดสวนพลูไว้พอสังเขป คือ หนังสือมหามุขมาตยานุกูลวงศ์ เล่มที่ 1 เรียบเรียงโดย ก.ศ.ร.กุหลาบ ถึงแม้ว่าจะพบข้อมูลประวัติผู้สร้างวัดสวนพลูที่ ก.ศ.ร. กุหลาบบันทึกไว้ แต่ไม่เพียงพอสำหรับยืนยันความจริงในอดีตได้ทั้งหมด จึงเสนอเป็นข้อมูลเบื้องต้นเพื่อการค้นคว้า ของผู้สนใจต่อไป

           ความตอนหนึ่งที่ ก.ศ.ร.กุหลาบได้ระบุอย่างชัดเจนว่า วัดสวนพลู เป็นวัดเก่าแก่ตั้งแต่สมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ผู้สร้างวัดนี้ชื่อ “เพ็ง” ซึ่งเป็นบุตรีคนหนึ่งของเจ๊สัวบุญมาก ท่านเพิ่งเป็นผู้มีจิตศรัทธาต่อพระพุทธศาสนา ได้สร้างวัดสวนพลูขึ้นในย่านบางรัก และยังเป็นที่ฝังศพย่าของท่านด้วย

             หมู่กุฏิสงฆ์ ตั้งอยู่ในบริเวณเดียวกันกับอุโบสถและวิหาร เนื่องเองด้วยขนาดของวัดที่ไม่ใหญ่โตนัก ที่นี่จึงไม่มีการแบ่งส่วนของพุทธาวาสและสังฆาวาส อย่างชัดเจน หมู่กุฏิจึงตั้งอยู่ในบริเวณดังกล่าว กุฏิสงฆ์แต่ละหลังลักษณะโดยรวมเป็นเรือนไม้ 2 ชั้น บริเวณชายคาประดับด้วยลายไม้ฉลุ ราวลูกกรง ระเบียงชั้นบน และด้านบนของช่วงเสาระเบียง

             กุฏิเจ้าอาวาส ภายนอกมีลักษณะเป็นเรือนไม้ 2 ชั้น มีมุขอยู่ด้านหน้า หน้าจั่วประดับด้วยกรอบ ลายไม้ฉลุประดับลายปีกผีเสื้อทั้ง 2 ข้าง ไม้ฉลุเดิม อาจสูญหายไปจึงได้นำไม้ฉลุที่ทำขึ้นใหม่มีจำหน่าย ตามร้านไม้แกะสลักทั่วไปมาติดแทน ลายไม้ฉลุ โดยรอบบริเวณเชิงชายหลังคาทั้งชั้นบนและชั้นล่าง เป็นของใหม่ติดตั้งเพิ่มเติมเช่นเดียวกันลวดลาย แตกต่างกับลายเดิมโดยสิ้นเชิง กันสาดชั้นล่างต่อเติม ใหม่เพื่อประโยชน์ใช้สอย ชั้น 2 ประดับลายไม้ฉลุ ซ้อนผนังจริงบริเวณเหนือหน้าต่างและใต้หน้าต่างโดยรอบของกุฏิ

           อาคารหลังถัดมา ตั้งอยู่ด้านข้างกุฏิเจ้าอาวาส เป็นอาคาร 2 ชั้น ค่อนข้างสูงกว่ากุฏิหลังอื่น ผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า วางตัวตามแนวยาวยกพื้นสูง ใช้เป็นอาคารพระปริยัติธรรม มีป้ายชื่อด้านหน้าว่า “โรงเรียนพันธวาคาร” เป็นสถานที่ศึกษาพระธรรมของพระสงฆ์ อาคารหลังนี้สร้างมาตั้งแต่ พ.ศ. 2470 กลางหน้าจั่วประดับลายไม้ฉลุในรูปสามเหลี่ยมขนาบซ้ายขวาลายวงกลม ส่วนยอดทั่วประดับด้วยไม้กลึงขนาบข้างด้วยลายปีกผีเสื้อ อาคารนี้มีประตูตรงทางเข้าจำนวน 2 ประตู ประดับลายไม้ฉลุเหนือวงกบประตูเป็นรูปครึ่งวงกลม ภายในฉลุไม้ลายพรรณพฤกษาล้อมดวงอาทิตย์ที่กำลังแผ่รัศมี

             หลังถัดมาเป็นกุฏิสงฆ์ 2 ชั้น ตั้งอยู่โยงกับซุ้มประตูทางเข้าวัด ด้านซอยเจริญกรุง 42/1 ชั้นล่างประดับลายไม้ฉลุจะอยู่ในกรอบสี่เหลี่ยมผืนผ้าเหนือหน้าต่าง ชั้นบน เปิดเป็นเฉลียงโล่งตลอด รอบชายคาประดับลายไม้ฉลุ (ของใหม่) ระหว่างช่วงเสาชั้นบน ประดับลวดลายไม้คุณนอนคอสอง ด้านบนของช่วงเสาระเบียงและระเบียง

         ถัดมาเป็นกุฏิสงฆ์ 3 หลังแถวยาวสูง 2 ชั้น มีลักษณะแบบเดียวกัน แผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ประดับด้วยลายไม้ฉลุที่ชายคา (ของใหม่) คอสองด้านบนของช่วงเสาระเบียงและระเบียง

กุฏิเจ้าอาวาส กุฏิพระสงฆ์ และอาคารโรงเรียนพันธวาคาร วัดสวนพลู กรุงเทพมหานคร